POLITIEMAN MET PASSIE

ben endlich

Gijsbertus Johannes Endlich

1916-2006


Zijn naam leeft ondermeer voort in de 'Endlich-arm', in 1974 door Ben Endlich in Nederland geïntroduceerd. De Endlich-arm is een horizontaal draaibare slagboom met een stopbord die de 'klaar-overs' vanaf de stoep kunnen bedienen om scholieren een veilige overgang door het rijverkeer te verzekeren. Endlich, destijds waarnemend hoofdcommissaris van politie in Haarlem, had het systeem opgepikt tijdens een vakantie in Nieuw-Zeeland. In een recent gesprek noemde Endlich zijn oude baan nog 'het mooiste vak dat er is. Je wordt overal bij geroepen en kunt mensen helpen.'

Ben Endlich, weduwenaar, vader van drie kinderen en grootvader van zes kleinkinderen, stierf op 25 augustus 2006 in zijn woonplaats in Haarlem. Hij werd 90 jaar. Ben werd op 3 augustus 1916 geboren in Batavia, Nederlands-Indië. Zijn vader was kleermaker en maakte tropenkleding. Toen Ben 6 jaar was, overleed zijn vader. Op zijn 15de verhuisde hij met zijn oudere zus, zijn moeder en stiefvader naar Nederland. Vanaf 1932 woonde hij in Haarlem. Na de HBS volgde Endlich de opleiding tot inspecteur van politie. In oktober 1940 werd hij klerk tweede klasse bij de administratie van het Haarlemse politiekorps. Na een paar maanden werd Endlich overgeplaatst naar de recherche.

Noodgedwongen werd hij in de zomer van 1941 lid van het Rechtsfront, de door de Duitse bezetter opgerichte vakorganisatie van justitie- en politieambtenaren. Na een week verliet hij deze NSB-achtige organisatie al weer.

Inmiddels werkzaam op de afdeling Bijzondere Wetten raakte Endlich eind 1941 steeds intensiever betrokken bij het verzet tegen de Duitsers. Hij leverde zijn verzetsvrienden in beslag genomen vuurwapens en tipte Joden in het geval van dreigende arrestaties.

Na de oorlog kreeg hij het Verzetsherdenkingskruis. Ondanks een schriftelijke berisping wegens zijn korte lidmaatschap van het Rechtsfront maakte Endlich na de oorlog snel carrière. Hij was onder meer chef van de verkeerspolitie, de vreemdelingendienst en de recherche, en de laatste twee jaar van zijn loopbaan waarnemend hoofdcommissaris.

In zijn tijd bij de politie was Endlich een uitstekend schermer en springruiter en trad hij als 'Ukelele Mike' geregeld op met het Politie Amusementsorkest. In zijn eentje verzorgde hij een wervelende show met krontjong-, Hawaï- en cowboyliedjes. Hij schreef gedichten en speelde toneel, maakte films en schilderde graag.

Wegens zijn brede belangstelling en grote levensinteresse vond Endlich het jammer dat een dag maar 24 uur telde. 'Mijn vader had zoveel hobby's en was overal goed in,' zegt zijn oudste zoon Richard (62), tijdschriftenuitgever. 'En hij had een groot gevoel voor humor.'

Na zijn vertrek bij de politie was Endlich raadslid voor de VVD in de gemeenteraad van Haarlem en publiceerde hij met de historica Nanda van der Zee diverse historische boeken, onder meer over de Vrijwillige Burgerwacht Haarlem, waarvan hij voor de oorlog deel uitmaakte. Eerder deze maand publiceerde Van der Zee (55) zijn levensschets in haar boek 'De oorlog na de oorlog' (een echte aanrader - redactie).

Drie weken na zijn 90ste verjaardag liep Endlich in zijn woning een legionellabesmetting op. Ernstig verzwakt werd hij opgenomen in het ziekenhuis, waar hij een week later overleed.

 


Gerlof Leistra, Nieuwsbrief BOIW, nr 74 (november 2006)